11 weetjes over spieren

Wist je dat je meer dan 600 spieren in je lichaam hebt? Of je nou een sportfanaat bent of de hele dag op de bank hangt, die (ruim) 600 spieren heeft iedereen.

Wist je dat de belangrijkste spier van een mens het hart is? Die spier pompt je bloed rond. Bij een volwassene pompt het hart ongeveer vijf liter bloed rond per minuut.

Wist je dat er als je je spieren gaat trainen, kleine scheurtjes ontstaan in de spiervezels? (Daardoor voel je spierpijn) Je lichaam repareert dat en maakt de vezel daarbij een tikkie sterker. Zo kun je bij de volgende training net iets meer aan. 

Wist je dat je kleinste spier in je oor zit? Het zit vast aan het kleinste botje, de stijgbeugel. Dit piepkleine spiertje (de stapedius) trekt zich samen als je harde geluiden hoort. Daardoor dempt het geluid iets en dat helpt om gehoorbeschadiging te voorkomen.

Wist je dat je om te lachen wel 17 spieren in je gezicht gebruikt? Volgens sommige bronnen zijn het er 15, dat is dan misschien iets minder uitbundig. Om te fronsen heb je ruim 40 spieren nodig en om te praten wel 70.

Wist je dat er 600 verschillende spierziekten bestaan. De bekendste is ALS (Amyotrofische laterale sclerose), waarbij alle spieren steeds meer verslappen, uiteindelijk ook de ademhalingsspieren. Sommige spierziekten zijn dodelijk, andere niet, maar voor de meeste spierziekten is (nog) geen genezing mogelijk. 

Wist je dat het kampioenschap Sterkste Man van Nederland in 2014, 2016, 2017 en 2018 werd gewonnen door Alex Moonen. Het kampioenschap wordt jaarlijks gehouden in de maand juli en wordt uitgezonden op televisie. De winnaar van 2019 was Kelvin de Ruiter.

Wist je dat na je dertigste de spiermassa afneemt? Dit wordt sarcopenie genoemd (letterlijk: verdwijnend vlees) Wie weinig in beweging is, kan zo rond het 70e jaar de helft van alle spieren kwijt zijn.

Wist je dat astronauten in de ruimte veel spierkracht verliezen? Omdat ze gewichtloos zijn, gebruiken ze hun spieren te weinig. Vooral in hun benen, rug en billen worden de spieren dunner en slapper. Het is dan ook belangrijk dat ze elke dag een paar uur oefeningen doen.

Wist je dat de grootste spier van je lichaam de bilspier of gluteus maximus is? Je gebruikt hem als je opstaat van je stoel, maar ook om je bovenbeen te strekken bij het lopen of hardlopen.

Wist je dat de wetenschap zich al jaren bezighoudt met het ontwikkelen van kunstmatige spieren? In Australië werd een spier ontwikkeld van textielvezels, waarbij de makers als voorbeeld de structuur van DNA namen. Zo’n namaakspier is dertig keer zo sterk als een menselijke spier.

10 weetjes over knopen

Wist je dat knopen om kleding mee vast te maken (of te versieren) al duizenden jaren bestaan? De oudste exemplaren die gevonden zijn, dateren van 1600 voor Christus

Wist je dat “van de blauwe knoop zijn” betekent dat iemand geen alcohol drinkt of zelfs tegen het gebruik van alcohol is? De blauwe knoop uit de uitdrukking was eigenlijk een insigne. Eind 19e, begin 20e eeuw werd zo’n blauwe herkenningsteken gedragen door leden van verenigingen die zich inzetten om drankmisbruik tegen te gaan

Wist je dat er tientallen verschillende manieren zijn om een stropdas te knopen? (Twee wiskundigen berekenden zelfs dat er 177.000 mogelijkheden voor zijn). Veel van de stropdasknopen hebben hun eigen naam, zoals de Orïentaalse knoop (de eenvoudigste om te knopen), de Eldredge-knoop (een van de moeilijkste) en de Windsor-knoop (geschikt voor een bruidegom)

Wist je dat de uitdrukking “de knoop doorhakken” afkomstig is uit een verhaal over Alexander de Grote? Deze kreeg het niet voor elkaar om een ingewikkelde knoop los te krijgen waarmee een wagen in de stad Gordium was vastgebonden. Hij hakte toen met zijn zwaard de knoop door. Wie de Gordiaanse knoop loskreeg zou volgens de legende heerser van de wereld worden. Alexander de Grote kwam een heel eind in dat streven.

Wist je dat bij een vrouwenbloes de knoopjes links zitten en bij een mannenoverhemd rechts? Een mogelijke verklaring is dat hooggeplaatste vrouwen vroeger werden aangekleed, terwijl heren altijd zichzelf aankleedden. Voor de kleedster zitten de knoopjes van de aan te kleden dame rechts, wat net iets makkelijker schijnt te zijn om dicht te maken.

Wist je dat een rattenkoning een groepje zwarte ratten is waarvan de staarten met een onontwarbare knoop aan elkaar vast zitten? De dieren kunnen geen kant op en verhongeren. In het Museum Mauritianum en Altenburg (Duitsland) is een geconserveerde rattenkoning te zien van 32 ratten.

Wist je dat de Inca’s een rekensysteem hadden dat bestond uit touwen met knopen erin? Deze worden quipus genoemd. Een quipu kan klein zijn, een handvol touwen, maar het kan ook bestaan uit honderden of zelfs duizenden touwen. Door op een bepaalde manier knopen in de touwen te leggen, werden cijfermatige gegevens vastgelegd.

Wist je dat de vaarsnelheid van een boot wordt weergegeven in knopen? Oorspronkelijk werd de snelheid letterlijk gemeten door middel van een touw met knopen. Zo’n touw, met ongeveer op elke 15 meter een knoop, werd met een gewicht eraan overboord gegooid. Dan werd gekeken hoeveel knopen in een halve minuut het water in gingen.
Een knoop is vastgesteld op 1852 meter per uur. Als een zeilbootje dus een snelheid van 10 knopen heeft, gaat het ongeveer 18,5 km. per uur.

Wist je dat Furoshiki de kunst is om vierkante lappen stof te knopen. De stof wordt meestal geknoopt tot verpakking van een cadeau of tot een draagtas of zak. Furoshiki komt uit Japan en doet denken aan origami, de papiervouwkunst.

Wist je dat er een internationaal gilde van knopenleggers bestaat? Het gilde, een soort vereniging, bestaat sinds 1982. Het werd opgericht aan boord van de “Discovery” bij de Tower Bridge in Londen. De bedoeling van het gilde is ‘het stimuleren van de kunst, de aardigheid en de wetenschap van het leggen, het bestuderen en het toepassen van knopen.
Iedereen die in knopen is geïnteresseerd kan lid worden van het gilde. Je betaald dan een kleine contributie en krijgt elk kwartaal een nieuwsbrief.

12 weetjes over paarden

Wist je dat paarden staand kunnen slapen? Door een speciaal mechanisme in de benen, kan het paard zonder om te vallen rustig staan te dommelen. 

Wist je dat je aan de slijtage van een paardengebit kunt zien hoe oud het is? De uitdrukking: “Je moet een gegeven paard niet in de bek/mond kijken” betekent dus letterlijk dat je , als je een paard cadeau krijgt, niet moet gaan zeuren over hoe oud het dier is.  

Wist je dat het grootste paardenras de Clydesdale is? De gemiddelde schofthoogte van deze paarden is ruim 1 meter 80.  Het ras is bekend doordat de paarden gebruikt worden in reclames van het Amerikaanse biermerk Budweiser.

Wist je dat de hoogte van een paard ‘stokmaat’ genoemd wordt. Het wordt gemeten bij de schouder of de schoft. Er wordt dan ook wel gesproken van schofthoogte.

Wist je dat een paard dat zijn bovenlip opkrult zodat zijn tanden bloot komen, ingespannen aan het ruiken is? Dit heet flemen en paarden doen dit meestal als ze een bijzondere of onbekende geur proberen thuis te brengen. 
  
Wist je dat paarden kuddedieren zijn? In het wild leven ze in kuddes die in grootte kunnen variëren van 4 à 5 paarden tot meer dan honderd. Er zijn kuddes van merries en veulens met één volwassen hengst, maar ook kuddes van alleen hengsten.

Wist je dat de slokdarm van een paard vlak voor de maag met een sterke spier (de cardia) wordt afgesloten, zodat het eten niet terug kan? Paarden kunnen daardoor niet overgeven. Dat klinkt prettig, maar als een paard iets verkeerds eet, kan dat er dus ook niet meer uit.
 
Wist je dat In Nederland ongeveer 15 paardenmelkerijen zijn? Sommige mensen beweren dat paardenmelk beschermt tegen kanker, maar dit is niet wetenschappelijk bewezen.
 
Wist je dat het kleinste paardenras de fallabella is? Het ras heet zo naar de familie Falabella. Deze familie begon in de 19e eeuw in Argentinië met de minipaardjes te fokken. De schofthoogte van falabella’s is maximaal 87 centimeter.

Wist je dat een paard in ieder oor wel 16 spieren heeft? Het kan daarmee de oren 180 graden draaien. Een paard kan meer horen dan een mens en kan daarom soms schrikken van een geluid dat zijn ruiter helemaal niet hoort.

Wist je dat de hoogste paardensprong in 1949 gemaakt werd door het paard Huaso ex-Faithful met ruiter Alberto Morales? De sprong van 2 meter 47 hoog staat nog steeds genoteerd in het Guinness Book of Records als hoogste paardensprong ooit

Wist je dat in Amerika geleidepaardjes worden opgeleid als mogelijk alternatief voor geleidehonden? De kleine paardjes van het Falabella ras zijn hier geschikt voor.  In Europa is de eerste blinde persoon met een geleidepaardje Monique van den Abbeel uit Brugge. Sinds juni 2019 heeft ze Dinky om haar onderweg te begeleiden.