10 weetjes over toevallige uitvindingen

Wist je dat Coca Cola eigenlijk bedoeld was als medicijn? De Amerikaanse apotheker John Stith Pemberton maakte het drankje in 1886, waarbij hij onder andere de bladen gebruikte van de cocaplant. Coca werd in die tijd gezien als een soort wondermiddel tegen o.a. hoofdpijn, buikpijn, stress en veroudering. De bijzondere drank met allerlei geheime ingrediënten werd eerst als siroop verkocht, maar later werd er koolzuur aan toegevoegd, waardoor het de bruisende cola wordt die we nu nog steeds kennen. Geen medicijn, maar gewoon een zoete frisdrank die tegenwoordig in de hele wereld bekend is. Het recept is nog steeds supergeheim en wordt bewaard in een speciale Coca-Cola kluis.

Wist je dat cornflakes toevallig zijn ontstaan? De gebroeders Kellogg lieten een tarwemengsel voor muesli veel te lang koken. Ze zagen toen dat de tarwebrij veranderd was in droge vlokken. Als je die roosterde, bleek het lekker spul op te leveren voor een ontbijtje.

Wist je dat klittenband werd ontdekt door een Zwitserse man die met zijn hond aan het wandelen was? Die hond rende lekker door de bosjes en bleef toen ergens vastzitten. Toen hij uit het bosje losgemaakt was, zat ie onder het kliskruid, van die harige balletjes die met hun piepkleine weerhaakjes overal aan blijven kleven. De baas van de hond bekeek die balletjes eens goed en bedacht toen dat je met van die minihaakjes heel handig dingen aan elkaar vast kon maken: zo ontstond het klittenband.

Wist je dat de eerste chips eigenlijk helemaal niet bedoeld waren als lekkernij? De New Yorkse kok George Crum maakte ze uit boosheid. Een lastige klant klaagde namelijk dat de frieten te dik waren en niet zout genoeg. Om de zeurpiet een lesje te leren sneed Crum een paar aardappelen in flinterdunne plakjes die hij frituurde. Daar gooide hij flink wat zout overheen. Maar tot zijn verbazing vond de klant het juist heerlijk en andere klanten wilden dit bijzondere, nieuwe gerecht ook wel proeven. Zo was per vergissing de chips uitgevonden. (Eigenlijk is het niet zo zeker dat het zo gebeurd is. Er bestond namelijk al een eerdere beschrijving van chips in een Engels kookboek. Maar het is een mooi verhaal, toch?)

Wist je dat het belangrijke medicijn penicilline door een foutje is uitgevonden? De wetenschapper Sir Alexander Fleming deed in 1928 onderzoek naar bacterieën (stafylococcen). Die bacterieën liet hij groeien in afgedekte schaaltjes in zijn laboratorium. Toen hij een keer niet goed had opgeruimd, ontdekte hij ’s morgens dat er schaaltjes open lagen en daar was een schimmel bijgekomen. Alexander Fleming zag dat waar de schimmel zat, geen bacteriën meer waren. Zo ontdekte hij dat deze schimmel een stof afscheidde die bacteriën kon doden. De stof werd penicilline genoemd en met dat medicijn worden veel mensen genezen van akelige ontstekingen.

Wist je dat zoetstoffen in plaats van suiker al meer dan honderd jaar gebruikt worden? De eerste zoetstof, saccharine, werd ontdekt door een vergissing van chemicus Constantin Fahlberg. Hij vergat op een dag na zijn werk in het laboratorium om zijn handen te wassen. Toen hij ’s avonds zat te eten, proefde hij iets zoets aan zijn handen. Het kwam van de chemicaliën waar hij die dag mee gewerkt had. Behalve de zo ontdekte saccharine bestaan er intussen ook allerlei andere kunstmatige zoetstoffen. Ze worden in plaats van suiker aan producten toegevoegd. Of worden (in de vorm van vloeistof of kleine, witte pilletjes) gebruikt  door mensen die om allerlei redenen geen suiker willen eten.

Wist je dat het theezakje begonnen is als een monstertje in een chique verpakking? Theehandelaar Thomas Sullivan verpakte zijn thee altijd in mooie, tinnen blikken. Toen deze blikken in 1904 ineens veel duurder werden, bedacht hij een ludieke manier om theemonsters naar klanten te sturen, namelijk in kleine, zijden zakjes. De klanten begrepen niet dat de thee eerst uit het zakje gehaald moest worden; ze deden het hele zakje in de pot. En waarom ook niet. Het werkte uitstekend en dat was dus de geboorte van het theezakje. (Pas veel later kreeg het de vorm die het nu heeft: het bekende, papieren zakje met een nietje bovenin)

Wist je dat de Amerikaanse ingenieur Percy Spencer de magnetron uitvond door een toevallige ontdekking? Spencer werkte (in 1945) voor een elektronicabedrijf. Daar had hij te maken met buizen voor radarinstallaties, die microgolven uitzonden. Op een dag liep hij langs zo’n buis met een reep chocola in z’n zak en die werd zacht. Percy Spencer onderzocht hoe dat kwam en ontdekte dat je met microgolven voedsel kunt verhitten. (De eerste magnetron was enorm groot en woog meer dan 300 kilo

Wist je dat bubbeltjesplastic oorspronkelijk niet als verpakkingsmateriaal werd bedoeld, maar als behang? Alfred Fielding en Marc Chavannes wilden in 1957 plastic behang maken – dat je makkelijk kunt schoonmaken. Maar hun plastic reliëfbehang werd geen succes. Niet aan de muur tenminste; wel om breekbare dingen in te verpakken. En je kunt ook zo lekker die plastic nopjes laten knallen!

Wist je dat post-its - de handige, (meestal) gele notitievelletjes die je overal op kunt plakken en weer af kunt halen – zijn ontstaan uit een mislukt experiment? Spencer Silver wilde in 1970 een supersterke lijm ontwikkelen, maar het werd niks. Als je twee vellen papier met zijn lijm aan elkaar plakte, kon je ze zo weer lostrekken. Zijn collega Art Fry gebruikte het spul om zijn boekenlegger tijdelijk vast te plakken. Handig. En dat bracht hem weer op het idee van de losse plakvelletjes voor notities.